İnsan Hakları İhlallerinde Bireysel Başvuru Yolları

İnsan Hakları İhlallerinde Bireysel Başvuru Yolları

Türkiye'de ve Avrupa'da insan hakları ihlalleri, bireylerin haklarını koruma mekanizmalarını gerektirir. Bu kapsamda, Türkiye ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) bireysel başvuru yolları önem taşır.

Başvuru Süreçleri:

1. Ulusal Başvuru: Birey, öncelikle ulusal yargı mercilerine başvurmalıdır. Türkiye'de Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru hakkını kullanarak insan hakları ihlallerine ilişkin başvuruları incelemektedir.
2. AİHM Başvurusu: Eğer ulusal yargı süreci sonuçsuz kalırsa veya ihlaller devam ederse, birey AİHM’ye başvurabilir. Bu başvuru, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde belirtilen hakların ihlal edildiği iddiaları üzerine yapılır.

Başvuru Kriterleri:

• Son Çare İlkesi: AİHM’ye başvuru, öncelikle ulusal yargı yollarının tükenmiş olması şartına bağlıdır.
• Zaman Aşımı: Başvurular, ihlalin öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde yapılmalıdır.
• Dilekçe Formatı: Başvuru dilekçesi, AİHM'nin belirlediği format ve kurallara uygun olarak düzenlenmelidir.

Önemli İnsan Hakları İhlali Örnekleri:

• Kişisel Özgürlüklerin İhlali: Keyfi tutuklamalar, bireylerin özgürlüğünün kısıtlanması.
• İfade Özgürlüğü: Basın ve ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar, sansür uygulamaları.
• İşkence ve Kötü Muamele: Devletin bireylere karşı uyguladığı fiziksel veya psikolojik işkence.

Adil Yargılanma Hakkı Nedir?

Adil yargılanma hakkı, bireylerin yargı süreçlerinde haklarının güvence altına alındığı temel bir haktır. Bu hak, herkesin bir mahkeme önünde tarafsız ve bağımsız bir şekilde yargılanma hakkını kapsar.

Adil Yargılanma Hakkının Unsurları:

1. Tarafsızlık: Yargıçlar, tarafsız olmalı ve yargılamada adaletsizlik yaratacak her türlü durumdan uzak durmalıdır.
2. Eşitlik: Tarafların eşit haklarla savunma yapabilmesi ve karşı tarafı bilgilendirme hakkına sahip olması gerekir.
3. Savunma Hakkı: Birey, savunma yapma hakkına sahiptir. Avukat tutma ve kendini ifade etme özgürlüğü bulunur.

İhlali Durumunda Ne Yapılabilir?

• Ulusal Mahkemelere Başvuru: Adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiaları, öncelikle ulusal mahkemelerde incelenmelidir.
• AİHM Başvurusu: Ulusal yolların tükendiği durumda, birey AİHM’ye başvurarak ihlalin giderilmesini talep edebilir.
• Tazminat Talepleri: İhlal durumunda, mağdur birey tazminat talebinde bulunabilir.

Türk Hukuk Sistemindeki Yeri ve AİHS ile İlişkisi: Adil yargılanma hakkı, Türk Anayasası'nın 36. maddesinde güvence altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesi de adil yargılanma hakkına vurgu yapar. Bu iki metin arasındaki ilişki, bireylerin haklarının korunmasında önemli bir yere sahiptir ve Türk mahkemeleri, AİHS hükümlerini dikkate alarak kararlar verir.